Ratenw kahaske ti Taiske

KTELA RALA TAIS A KAHASKE

(CARA MEMBUAT KAIN KAPAS)

Kbainare

1. Kahaske

Khyehyei neke rtan kahaske khatuke, ktyuhw ma kihun ode kisi, makihetw bonyo rtiar ma rawai. Rawai sekwe enaru ta nam bonyo, ral ma ranye, ma raditi raire toha, maktei o rker ma rbitik ode rluy ma kbya olas.

2. Nam ranal ma raker kahaske

  1. Hlusw a ktenan kakan ne anakyai kdeda ity tanat kakan ne, (jari kelingking), ode knaruke sentike anakyai hean telw ma kyait hean at (kira-kira 30 – 40 cm).
  2. Werke kwena mamrunkwe ma ral kseri eraske ode nelnyely.

3. Nam ranal ma raker kahaske ma kiba olas neke

  1. Aw kakan neke anakai knaruke sentike hean ru (kira-kira 20 cm) ma rkosir ma nelyely, ode relas ma maliliw, ma kani a sulke kauke.
  2. Sasluy mermerke knanike, ma rtutu i ma imrunw ma ral knunuke ode rotuk a kletike ba. Maktei o aw kakan dai desike, ral ma rsahy a kseri hahke ma mnas, ode ral ma rutuk ti sasluy mermerke kleti ratutu desy. Kali kolnye lema ral saslukye knunuke ma rtai sulke kauke, desike bonyo ana mran, ma rluy sulke mo mkwonw ksyalik
  3. Ode sulbelkye, neke akolkye kuduke ral ma ran a sulbelkye, ma kola ne air kakan neke bo, ma rluk kahas rabitik ma nelnyelkye ti.
Tempat Kapas

Ktela raluy olaske

Kyehyei neke, tal hluskwe ode werke kseri mamrunkwe, ma tal ma tker kahaske ma khatunare kyaditi i.

Maktei o kahaske kisi desy tal ma tluk ti sulbelkye kralake. Maktei o tluy tebikan aduk ma tal ma teti ti sulke kauke. Kyoat a tluy sulke, desikeo ity simat a wisalke kyumak a sulbelkye, ode ity simat a wanke kyumak a kauke ma ktyiri sulke kau desy, ode tbisi kahas desy ma kola olaske. Kolnye tbisi nini anakai reke sasam bonyo, ttity ti sulke kau dai tatiri desy. Tala koldyesy nini sulke kau desike kbyenw, maktei o tal laheike ma tlahei olas desy, ma ana thuhuk. Klala olas bok-bokke mo ttity huruk ti hatw kakan ne it, ma ttity nini kola bal kakan ne (urkwe) nem ta itw ne.

Ktela rahuhuk olaske

Kbainare

  1. Tearke kiblunke
  2. Lakwatanke
  3. Awawarke
  4. Aurke
  5. Tarkwe
  6. Damarke kmetmetanke

Ktela rahuhuk olaske ma ktyoha kmatanare (warnanare)

Kmata mermerke

Kolnye rbu ma rhuhuk olaske ma kmatake mermer desikemo, rnoha tearke kibluke ktyabal awawarke nini mermer. Maktei o raditi awawarke ktyabal tearke kiblun dai ranoha desy toha urke. Maktei o nenmo rhuhuk olas dai raditi toha lahei desy, desike bonyo olas desike mermer. Maktei o rawai olas desy, ode ral hature ma rtai olas desy ma kimlol.

Kmata kunkunkye

Kolnye rbu ma rhuhuk olaske ma kmatake kunkuny, desikemo khyehyei neke rkasa lakwatanke ma maniniw. Maktei o ral werke ma rahora ma knyal, maktei o nenmo rhuhuk olas desy ti ma kmatake kunkuny. Maktei o rawai olas desy, ode tal hature ma rtai olas desy ma kimlol.

Kmata molmolke

Kolnye  rbu ma rhuhuk olaske ma kmatake molmol, desikemo ral a tarkwe ktahike, ma rulas (putar/ ramas) a kmyesan bo, ma kinake kiturw bonyo, raditi kulhanke ba, ode rhuhuk olas desy ti kina desy (kwenke). Ode tatutu takohu ma kinal (knyenuk) bonyo, raditi ma rtola madoko bakbak ode rtai ma kimlol.

Kmata metmetke

Khyehyei neke ral a tarkwe ktahike ma ratwei sekwe sasam, ma tarw desike kmyalas. Maktei o ral a hatkwe sasam lema lan, ode lema kakan de kdeda okwe ne bo, (batu mangga) ma ral ti akye nini kiharhar. Maktei o ral aurke ti eburke, ode tal a hatw dai maharhar desy ma rtunik ti aur mamin eburke krala desy. Maktei bonyo ral tarkwe ma rahora aur desy ode rkukw. Maktei o raditi tarkwe kuhlanke ode rhuhuk olas desy ti tarkwe kwen desy, ode ral olas desy ma rtutu, takohu (tutw) ma knyenuk. Maktei o tatwei olas desy ti tarkwe kwen dai desy huruk, ma olas desike kyatwei i, ma kyal sekwe enatelw o nenmo taditi ma tawai (rtola ma bakbak), maktei o ral a snubkye (ramuanke) ti neke, tearke kiblunke tebikan, awawarke tebikan, ode rkikir a lilkye (lilin) tebikan ti ktyabal  ma kete malkyakaw, de olas desike lublub bo.

 

Ktela rabutuke

Nam ranal ma rabutunare neke:

  1. Olas bokbok ratitkye desike rlar ti larlarke.
  2. Alinke kisike (alisike) / arafia.
  3. Boramaske.
  4. Kolnye rbu ma olas desike kmatake ksyalik i ti bokbokke, desikemo ral olas  raedakke, ode ral ma rabutu. (kyosy a ity bo)

Olaske rlar ti larlarke neke rlar tebikan bo, makei o rbutu, rabutu maktei o rosu toha larlarke, ma redak ti tarkwe kwenke. Maktei o ratwei sekwe enaru ta enatelw bonyo, raditi ma rawai. Bakbak bonyo rkotal ma raka alisi dai ranal ma rabutu desy. Maktei o ral ma ral ti larlarke ma rlar huruk, ma rlar taiske ta sinunke o kyosy a sir bo, ralar maktei bonyo ratenw.

Kolnye ratenw tais tnebarke mo anakai hulke sasam ta lemamo bisa ma hulke enaru (1-2 bulan), desikeo nenmo ratenw taiske sasam. Keskye kolnye uske ode ratenw, desikeo bisa ma kyal hulke enatelw ma kyait hulke nem (3-6 bulan) desikeo nenmo ratenw taiske sasam. Lemade khyury ma tais kahas neke khesike lan ma kbyilak tais a olas tbenarke (toko).